Het voorbeeld in de documentaire deed mij denken aan een presentatie van Tim Urben uit 2015 (http://waitbutwhy.com). Hij vertelt in de presentatie dat hij zelf erg last heeft van uitstel gedrag. En daar is hij natuurlijk niet alleen in. En veel van onze ondernemers hebben dat uiteraard ook. En u zelf misschien ook wel… Niet zelden meldt de ondernemer zich als het 2 voor 12 is.  Soms door angst voor falen of angst voor de gevolgen van zo’n aanmelding, maar soms ook door de redenen die Tim Urben beschrijft.

Tim geeft aan dat iedereen zijn hoofd er uitziet als het onderstaande plaatje.

Iedereen beschikt over de mogelijkheden (dat grappige kereltje aan het roer daar) om rationele beslissingen te nemen. Alleen waarom doen we dat dan niet? Hoe komt het dat je als je een deadline op kantoor hebt op vrijdag je nooit zoals je gepland had op maandag begint met werken aan het project zodat je daarna met een gerust hart op donderdag alles af hebt? Hoe komt het dat we massaal met zijn allen op donderdag starten en tot laat in de avond achter de laptop zitten en met enorme wallen vrijdag de deadline met de hakken over de sloot te halen? Dat komt doordat dat kereltje aan het wiel niet alleen is. Hij wordt vergezeld door iemand die alleen leeft in het hier en nu:

De instant gratification monkey  denkt alleen maar na over het hier en het nu en wil ook eigenlijk alleen maar leuke dingen doen. Zeker niet dingen gerelateerd aan deadlines. Maar ook schuldenproblematiek is iets waar die aap niets van wilt weten. Onze ondernemers gaan vaak lang door met het ondernemen en stellen het opzoeken van hulp uit. Het lijkt immers van de buitenkant nog alsof het allemaal goed gaat.

Er is vaak een lange weg te gaan waarbij ondernemers niet willen inzien dat hun bedrijf eigenlijk niet goed loopt. Die ene opdracht gaat immers morgen of volgende week door… Er volgt een periode waarbij het ene gat met het andere gevuld wordt en de zogenaamde struisvogelpolitiek wordt toegepast. Dat aapje heeft het in deze periode enorm naar zijn zin. Volgens Tim is er gelukkig niet alleen dat aapje, maar is er nog iets die invloed heeft op onze beslissingen:

Dit is vaak dan het moment dat mensen dat eerste contact met ons zoeken. De schulden nemen de overhand, er is sprake van bijvoorbeeld een ontruiming of afsluiting van water of gas. Op zo’n moment heeft die aap ook even geen inbreng meer en bepaalt het paniekmonster de call for action…

Tijdens een intakegesprek kijken we met de ondernemer of hij of zij ook dit soort gedrag vertoont en wat we daar samen aan kunnen doen. Dat kan het genoemde uitstelgedrag zijn, het gedrag dat mensen alles zelf willen bepalen zoals we in de documentaire Schuldig terugzagen, maar ook andere problematiek komt aan de orde. Te denken valt aan arbeidsongeschiktheid, verslavingsproblematiek of huiselijk geweld. Ook zorgt de grote hoeveelheid financiële zorgen wel eens voor echtelijke problemen en uiteraard komt ook dit uitgebreid aan de orde tijdens zo’n gesprek.

Ook gemis aan boekhouding en een of  onjuiste  fiscale aangiftes zijn vaak een probleem, waar wij en de ondernemer tegen aan blijven lopen. Wij hebben daarvoor Stichting Hulp Bij Boekhouden(SHBB) opgericht.

Omdat de ondernemer vaak in moeilijke tijden als eerste stopt met betalen van de boekhouder, raakt hij van de regen in de drup. Er volgen ambtshalve aanslagen en het traject stagneert, omdat de Belastingdienst medewerking  (terecht) weigert. De schuld bij de Belastingdienst is immers niet vast te stellen. Bij SHBB werken boekhouders vanuit een sociaal oogpunt tegen een zeer gereduceerd tarief. Zij rekenen vaak maar ongeveer 20% van het gangbare marktconforme uurtarief en op deze wijze kan binnen zeer korte tijd de zaak worden rechtgetrokken.

Zodra de aangiftes zijn ingediend en de rest van de financiële  situatie is ook gestabiliseerd, dan gaat de communicatie  met alle schuldeisers starten. Wij schrijven de schuldeisers allereerst aan met het verzoek om uitstel te verlenen en vragen daarna ook de hoogte van de vordering op. Ondanks dat de schuldeiser aan de andere kant van de tafel zit, zie je ook hier dezelfde herkenbare gedragspatronen. Ook de schuldeisers hebben verschillende belangen en zij vertonen dus ook verschillend gedrag. Soms redelijk, maar soms ook niet. De buurman waar de ondernemer geld van heeft geleend, heeft hele andere belangen dan de bank waar hij een krediet open heeft staan. Zeker als de ondernemer niet alleen geld van de buurman heeft geleend, maar er bijvoorbeeld ook een conflict loopt over de erfafscheiding.  Door emoties kunnen redelijkheid en billijkheid soms ver te zoeken zijn.

Waar de schuldeiser eigenlijk beter af is door mee te werken aan een kwijtschelding kan het natuurlijk best zo zijn dat hij daar helemaal niet op zit te wachten. Hij is boos, voelt zich bedrogen of heeft het geld misschien zelf erg hard nodig. Bij een grote bank kan het zo zijn dat de medewerker zich aan het opgestelde beleid moet houden en de kwijtschelding niet mag verlenen.

Aan onze adviseurs de taak om bemiddelend op te treden en de beste oplossing voor alle betrokken partijen tot stand te brengen. Volgens de geldende wet- en regelgeving bieden we namens de ondernemer het maximaalhaalbare aan zijn schuldeisers aan. Dit doen wij in de laatste fase: de saneringsfase. Hierover in mijn volgende column meer.

Manon Luitjens-Bakker, teamleider insolventie bij Zuidweg & Partners